علم رجال، یکی از ابزارهای لازم در بررسیِ احادیث و سپس استنباط احکام است. نحوه برخورد و استفاده از این دانش، گوناگون بوده است: برخی آن را نفی کرده اند، دسته ای به شدت بدان دلبستگی نشان داده و با ریزبینی و کنجکاویِ فراوان، بدان پرداخته اند و گروهی هم راه اعتدال را پیشه کرده اند. امام خمینی در گروه سوم است. اثر حاضر، معرفیِ منهجِ رجالیِ این فقیه بزرگ و نیز سایر مجتهدانی است که راه میانه را برگزیده اند.

مروری بر اصطلاحات و قواعد مربوط به علم رجال در کتاب" تنقیح‌المقال فی احوال‌الرجال" تألیف ملا عبدالله مامقانی است. در این اثر که ترجمه و شرحی از کتاب مذکور است، ابتدا به بیان زندگی و شخصیت ملا عبدالله مامقانی و تبحر ایشان در علم رجال پرداخته شده و سپس تعریف علم رجال، موضوع و فایده آن بیان گردیده است. در ادامه مباحث مهم مطرح شده در این علم که مربوط به شناسایی راوی و سندهای موجود در روایات بیان شده و برخی از کتاب‌های مهم رجالی و روش‌شناسی رجالیون بزرگ شیعه در کتاب‌های آنان تبیین گردیده است. نگارنده همچنین به هدف اصلی از دانش رجال که همان حصول وثوق به خبر اشاره کرده و تواتر احادیث نقل شده در کتب اربعه را بررسی نموده است. وی در ادامه به نکاتی از این علم که مربوط به سرگذشت و شخصیت رجال ناقل حدیث تحت عنوان (فواید) اشاره کرده و دیدگاه‌های علمای رجال در مورد طبقات راویان از عصر صحابه و پس از آن را منعکس کرده است.

کتاب «الغلو فی مصطلح الملل و النحل و الرجال؛ دراسه عن الفرق و الرواه الغالین» تألیف محمدباقر ملکیان (نویسنده و پژوهشگر حوزه علمیه قم) است. این اثر در واقعیت سنجی انتساب‌های به غلو در کتاب‌های ملل و نحل و کتاب‌های رجالی است. نویسنده از آنجا که در روایات نقل شده توسط برخی از متهمین به غلو هیچ اثر از این آسیب را ندیده است. بر آن شده تا با معیارهایی چند اتهام اشخاص و یا گروه‌ها به غلو را واقعیت سنجی کند. این کتاب پالایشی و پایشی قوی در عصر اعتبار سنجی انتساب‌های به غلو است.

اثر حاضر (اسباب و و حدیث) درباره اصول و قواعدی بحث می ‌کند که در فهم حدیث دخالت دارد؛ از جمله این قواعد، سبب ورود حدیث می ‌باشد؛ یعنی واقعه ‌ای اتفاق افتاده که باعث شده تا رسول خدا(ص) حدیثی را بیان کنند که یکی از مصادیق این حدیث همان واقعه خواهد بود. چون این وقایع در بیانِ مراد حدیث دخالت دارد و باعث روشن شدن مفاد حدیث می ‌شود مورد توجه حدیث‌ شناسان است. این کتاب به قواعد دیگری درباره فهم حدیث و اسناد و غریب الحدیث نیز پرداخته است.

علم رجال از مهمترین علوم اسلامی است که دانشهای بسیاری مانند فقه و کلام و تفسیر روایی به آن نیازی ویژه دارند؛ به گونه ای که افتای دینی و نظریه پردازی محققانه در این دانشها، بدون تسلط بر این علم و بهره گیری از آن صحیح نیست. دانشهای «رجال» و «درایه» در دهه های اخیر، رونق فزونتری یافته اند؛ اما باز تدوین کتابی جامع تر و با روشی کاربردی تر برای آموزش علمی و روان این دانشها به طلاب و دانشجویان بایسته به نظر میرسید. در این کتاب که بیشتر مطالب آن بر پایه مبانی فقیه ،محقق، آیت الله العظمی حاج سید موسی شبیری زنجانی ، و بر پایه مبانی و با اشراف فرزند ایشان استاد معظم آقای حاج سید محمد جواد شبیری، با کوشش محققان مرکز فقهی امام محمد باقر الله تحقیق و تدوین شده است دانش پژوهان با منابع اولیه علم رجال ساختار روایات و اسانید کتب اربعه و وسائل الشيعة، شيوه عادی سازی اسناد ویژه مهارتهای تحریف زدایی و تمییز مشترکات و توحید مختلفات حجیّت توصیفات رجالیان توثیقات خاص و عام و فرقهها و مذاهب مهم آشنا میشوند و توانایی لازم برای تبیین و ارزیابی اسناد روایات را به دست می آورند.