آشنایی با منابع کلامی امامیه – دفتر اول تا پایان مدرسه بغداد (قرن پنجم)
90,000 تومان قیمت اصلی 90,000 تومان بود.76,500 تومانقیمت فعلی 76,500 تومان است.
آشنایی با منابع یک علم به منزله گام نخست و پنجره ورود به آن علم است. با توجه به تطورات و تحولاتی که علم کلام در طول قرون متمادی پشت سر گذاشته و اخذ و اقتباسهایی که در این دورهها داشته است، گاه ادبیات، مفاهیم و حتی واژگان این علم دچار تحولاتی شده است. این تغییرات سبب شده است که فهم منابع کلامی امامیه در سدههای نخستین برای پژوهشگران و دانشجویان این علم با دشواریهایی همراه باشد.
با توجه به همین ضرورت در کتاب «آشنایی با منابع کلامی امامیه» به معرفی منابع کلامی امامیه در پنج قرن نخست پرداخته شده و سعی شده است تا حد امکان خوانندگان با ویژگیها، ساختار و ادبیات هر اثر آشنا شوند.
مجموعه پیشرو در دو فصل کلامی – حدیثی و کلامی – عقلی تهیه و تدوین شده و تنها به منابع کلامی تا نیمه قرن پنجم بسنده شده است.
محمدجعفر رضایی در بخش مقدمه این کتاب آورده است: آشنایی با منابع کلامی امامیه، برای همه پژوهشگران کلام امامیه و حتی کلام اسلامی ضرورت دارد. در حقیقت تحقیق در این حوزه وابسته به آشنایی کامل با منابع آن است، هر چند کلام از علوم عقلی نقلی است و پژوهشهای کلامی ممکن است بدون توجه به آثار متکلمان پیشین و با بررسی مسائل کلامی و پاسخ به آنها با تکیه بر ادله عقلی یا نقلی به سرانجام برسد.
بخش درخور توجهی از منابع کلامی و اعتقادی امامیه به جریان محدثان اختصاص دارد و در حقیقت روایات یکی از منابع مهم تفکر کلامی بودهاند؛ گذشته از آن در بین عالمان امامیه از همان آغاز دو جریان فکری وجود داشته است. تا قرن پنجم آثار کلامی حدیثی بسیاری در امامیه تالیف شده است با این حال در این کتاب – به سبب محدودیت – امکان معرفی همه این منابع وجود ندارد به همین دلیل صرفا به مهمترین آنها پرداخته شده است.
ناموجود
توثیق و تضعیف | مهدی غلامعلی | دارالحدیث
الضعفا من رجال الحدیث | حسین ساعدی | 3 جلدی | دارالحدیث
- نام و نَسَب راوى ضعيف: ذيل اين عنوان، دانستنىهایى از راوى ارائه مىشود بدين شرح: نام، سلسله نسب، كنيه، لقب، زمان و مكان تولد و مرگ. نيز اگر منسوب به شهر يا سرزمينى باشد معرفى مىكند؛ يا اگر منسوب به صنعت، حرفه يا صفتى باشد آن را شرح مىدهد. چنانچه القابش به سبب نسبت به قبيله، سرزمين، محلّه يا حرفهاى باشد، وجه اين نسبت را توضيح مىدهد. اگر اصلش از سرزمينى و سكونت و تحصيلش در سرزمينى ديگر باشد، يادآورى مىكند.
- از برجستگىهاى اين كتاب آن است كه در صورت وجود تعارض در انساب، نویسنده سعى در گشايش آن با تكيه بر قرينههاى خارجى و بهرهگیرى از منابع گوناگون دارد. نيز در صورت آشكار شدن اشتراك دو راوى در نام، به آن اشاره شده تا اشتباه نشود و اگر يك راوى داراى چند نام يا لقب باشد به آن اشاره مىشود تا شُبهه تعدّد راوى به وجود نيايد. همچنين به سرزمينها و مكانهاى انتشار روايات - و گاهى - نام اساتيد و شاگردان اشاره شده است.[۳]
- طبقه او: طبقه راوى از راه شناسايى تاريخ و مكان ولادت و وفات با مراجعه به كتابهاى رجال برقى و طوسى و ديگران به دست مىآيد. چه اينكه برقى و طوسى، راويان را به ترتيب مصاحبتشان با يك يا چند نفر از ائمّه(ع)، يا اينكه آنان را ملاقات نكردهاند و روايتى نقل نكردهاند، معرّفى مىكنند. نویسنده مشخّص مىكند كه راوى از «صحابى» است يا «تابعى». آنگاه اگر از ياران يك يا چند امام(ع) باشد نام مىبرد؛ بهعنوان مثال درباره «ابان بن ابىعياش» به نقل از رجال طوسى مىنويسد: «عدّه الشيخ الطوسي من أصحاب السجّاد و الباقر و الصادق(ع)» و به نقل از رجال برقى مىنويسد: «ذَكره البرقي في أصحاب السجّاد و الباقر و من أصحاب الحسن و الحسين(ع)».
- سپس نظر نهایى خويش را بيان مىكند كه: «و لم أقف على روايته عن الأئمّة(ع) - غير عرضه كتاب قيس عَلَى الإمام علي بن الحسين(ع) - رغم أن عاصر ثلاثة منهم و روايته في مدرسة الخلفاء مشهورة».[۴]
- و چنانچه از هيچيك از امامان(ع) روايتى نقل نكرده باشد، مىنويسد: «ذكره الشيخ الطوسي في من لَمْ يرْوِ عنهم(ع)».[۵]
- از جمله پژوهشهاى خوب در اين كتاب، در نظر گرفتن عنوانى ويژه با نام «تمييز المشتركات» است. چنانچه يك راوى در اسم يا طبقه با يك يا چند نفر ديگر اشتراك داشته باشد، اين گره نيز از سوى نویسنده گشوده شده است؛ مانند اشتراك ميان «بكر بن محمّد بن جناح» با «بكر بن جناح» كه نجاشى توثيقش كرده است.[۶]و «ابراهیم بن اسحاق نهاوندى» با «ابراهیم بن اسحاق» كه شيخ توثيقش كرده است، با «ابراهیم بن اسحاق بن الأوز» كه برقى وى را از اصحاب امام هادى(ع) دانسته و دربارهاش گفته: «لا بأس فيه».[۷]
- نيز چنين است درباره اتحاد ميان «اسحاق بن محمّد بصرى» با «اسحاق بن محمّد بن احمد بن ابان نخعى» كه هر دو را از راويان ضعيف دانستهاند.[۸]
- سخنان دانشمندان درباره او: نصوص، اخبار و سخنان حديثشناسان و رجاليان در كتابهاى حديث و رجال درباره راويان گردآورى شده و براى اثبات صدور اين سخنان، اسانيدشان نيز ارائه شده است؛ سپس به دلالتها و جايگاههاى استدلال آن سخنان اشاره شده است. آنگاه در صورت وجود تعارض در ميان سخنان دانشمندان، با بهرهگیرى از ساير كتابهاى رجالى و پژوهشهاى ديگر به گشايش اين گرهها پرداخته است.
- مهمترين كتابهایى كه نویسنده از آنها بهره برده، عبارتند از: «قاموس الرجال» اثر محقق تسترى و «معجم رجال الحديث» اثر سيد خويى.
- از آنجا كه ويژگى اين كتاب، بررسى احوال راويان ضعيف است، از كتابهاى علامه، ابن داود، جزائرى، محمد طه نجف و بهبودى استفاده كرده است.
- اگر راوى، روايتى در «كافى» و «تهذيب الأحكام» داشته باشد، از رأى علامه مجلسى در كتاب رجالىاش (الوجيزة) بهره مىگیرد؛ زيرا مجلسى در بررسى اسانيد «كافى» در كتابش «مرآة العقول»، و بررسى اسانيد «تهذيب الأحكام» در كتابش «ملاذ الأخيار في شرح تهذيب الأحكام»، رأى خويش را بر اسانيد رواياتشان تطبيق داده است.
- و اگر از پيروان فرقهاى، يا منسوب به فرقهاى باشد، عنوانى ويژه براى بررسى فرقه منسوب به او قرار داده و صحّت نسبت آن فرقه به او، افكار، آراء، عقايد، ياران و نظر دانشمندان و نويسندگان درباره اين فرقه را ارائه مىدهد؛ به همين جهت از كتابهاى تاريخى، رجالى، تراجم و... استفاده شده است.[۹]
- كتابها و روايتهاى او (و نمونههایى از روايتهاى او): نویسنده در بررسى احوال راويان ضعيف، از عنوانهاى گوناگونى چون «رواياته»، «كُتبه و رواياته»، «نماذج من رواياته» استفاده كرده است.
- براى دستيابى به كتابهاى فردى كه مورد بررسى قرار مىگیرد به رجال نجاشى، فهرست ابن نديم، طُرُق صدوق در مشيخه رواياتش، طُرُق طوسى در مشيخه روايات «التهذيب» و «الاستبصار» و... مراجعه مىكند.
- سپس بنا به گفته خود نویسنده، «استقراء شبه تامّ» در روايتهاى راوى مورد بحث در كتابهاى حديث و تفسيرى مىكند و آمارى از تعداد رواياتش به دست مىدهد. اين بررسى ابتدا از «كتب اربعه»، سپس ديگر كتابهاى حديثى و تفسيرى آغاز مىشود تا به زمان صاحب «عوالي اللئالي». نویسنده در توجيه اين امتداد زمانى اظهار مىدارد كه: «ترجيح در اين است كه برخى از نگارشهاى پيشينيان تا دوران نگارش عوالي اللئالي وجود داشتهاند».[۱۰]
- چنانچه نویسنده به رواياتى از راوى مورد بحث دست نيابد، به آن اشاره مىكند كه: «لم أقف عَلَى رواية له في كتب الحديث».[۱۱]
- چكيده سخن درباره او: از ويژگىهاى خوب اين كتاب آن است كه پس از بررسىهاى مقدّماتى، حُكم نهایى ارائه مىشود كه از آن مىتوان با عنوان «فتواهاى رجالى» ياد كرد.[۱۲]
- حسن بن على بن زكريا عدوى؛
- حصين بن مخارق بن عبدالرحمن سلولى؛
- احمد بن عبدالله بن محمّد بكرى؛
- ابان بن ابىعياش.[۱۵]
دیدگاه اخباریان در مواجه با قرآن بدون روایات معصومان | محمدرضا آرمیون | انتشارات لوح سبز
مشهور است که اخباریان به ظواهر قرآن بدون روایات معصومان اعتمادی ندارند و به طور کلی آن را نمیپذیرند. صرف نظر از اینکه این مبنا در سخنان اصولیان مورد انتقاد شدید قرار گرفته، سؤال این است که آیا پشتوانهی این مبنا، فکر و اندیشه و برداشت یک و یا چندین دانشمند، نبوده است؟ اگر این چنین است، آیا نباید، به خاستگاه و آنچه در نظر آنها رخ داده، بها و ارزش داده شود و تبیین مناسبی از دغدغه و نگرانی شان صورت گیرد؟ مگر این گونه نیست که در مقام نقد و نظر اندیشه های مخالف، برای رعایت جانب انصاف، لازم است تا جای امکان نظریات متقابل به وجهی و صورتی حمل شود؟ چه بسیاری از نظریاتی که در بادی نظر، مخالف و متضاد دیده می شوند ولی با صبر و حوصله و درک متقابل، محمل و مجرای واحدی پیدا نمودهاند!
آشنایی با کتب رجالی شیعه | محمد کاظم رحمان ستایش | دارالحدیث – سمت
کتاب «آشنایی با کتب رجالی شیعه» با «درآمد» آغاز و مطالب در چهار فصل سامان یافته است. درآمد، به ضرورت آشنایی با کتب رجالی، رابطۀ علم رجال و کتب رجالی، انواع نگاشتههای رجالی و تاریخچۀ تألیفات رجالی شیعه پرداخته است.
فصل اول (اصول اولیۀ رجالی) شامل شش گفتار است :
۱. آشنایی با رجال برقی؛ ۲. آشنایی با رجال ابن غضایری؛ ۳. آشنایی با اختیار معرفة الرجال؛ ۴. آشنایی با کتاب الرجال شیخ طوسی؛ ۵. آشنایی با کتاب الفهرست طوسی؛ ۶. آشنایی با کتاب رجال النجاشی.
فصل دوم (اصول ثانویه) نیز در دو گفتار، به معرفی دو کتاب «خلاصة الاقوال» و کتاب «الرجال» ابن داوود پرداخته است.
مؤلف در فصل سوم (جوامع رجالی)، پس از بیان شیوۀ تدوین جوامع رجالی، در شش گفتار، مهم ترین جوامع رجالی و مؤلفان آن را معرفی کرده است. منهج المقال استرآبادی، نقد الرجال تفرشی، جامع الرواة اردبیلی، تنقیح المقال مامقانی، قاموس الرجال شوشتری و معجم رجال الحدیث خویی، عناوین این گفتارها هستند.
کتب تحقیقی رجالی در فصل چهارم معرفی شده اند:
این فصل با ۳ عنوان : فوایدنگاری، قواعدنگاری و تكنگاری به معرفی سه سبک مختلف دربارۀ تألیفات تحقیقی در علم رجال پرداخته و در هر نوع، کتابهای مربوط را شناسانده است.
در بخش پایانی کتاب با عنوان «پیوست»، شش نرمافزار مربوط به کتب رجالی معرفی شده است.
«آشنایی با عرصهها و روشهای حدیث پژوهی»
اتان کلبرگ و حدیث امامیه | سیدمصطفی مطهری | نشر رود آبی
سیدمصطفی مطهری
محصولات مرتبط
اعتبار سنجی منابع حدیثی عامّه | مرتضی فرج پور | معارف اهل بیت
میراث حدیثی عامه به علل گوناگون دارای انواع مختلف آسیب ها گردید، مهمترین علت، دوری از منبع شناخت معارف دین یعنی اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و آویختن به خلفایی دور از علم و عصمت و اصطفای الهی بود. به همین دلیل، ممانعت از نقل و کتابت حدیث خسرانی عظیم برای میراث آن پدید آورد. به گونه ای که تدوین کتب حدیثی ایشان در زمانی صورت گرفت که فاصله زمانی آن از تنها معصوم مقبول شان یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله نیازمند اتصال چندین واسطه گردید. از سوی دیگر برای آنکه بتوانند جایگاه خلفا را حفظ نمایند چاره ای جز دوری از معارف واقعی دین، فضائل و جایگاه عظیم اهل بیت علیهم السلام نداشتند، لذا جعل و تحریف را پیشه خود نمودند و هر آن کس که در این راه کوشاتر بود، بر وثاقتش تاکید کرده و هر شخصی از این وادی دور می شد او را ضعیف می خواندند. نتیجه این همه چنین شد که در توحید و دیگر عقاید و نیز در اخلاق و احکام، به بیراهه رفتندو از مسیر حق و حقیقت به کلی دورگشتند.
گفتمانهای تفسیری شیعه در کوفه
روش فهم روانشناختی متون دینی | عباس پسندیده | آستان قدس
تاریخ حدیث مکتوب شیعه در دوران نخستین | عباس مفیدی | نشر معارف اهل بیت
درباره رساله منسوب به میاح المدائنی | سیدمصطفی مطهری | نشر رود آبی
کتاب میاح المدائنی که به «رساله میاح» شناخته می شود، پاسخی مکتوب از جانب امام صادق (علیه السلام) در جواب سوالات و گزارشات المفضل بن عمر است. آنچنان که از رساله بر می آید امام در مقام راهنمایی المفضل در برابر انحرافات غلات و تبیین شبهات رفتاری و علمی این گروه است. نوشته پیش رو به بحث های سندی این رساله و چند موضوع دیگر می پردازد.
دوره “منهج شناسی آیت الله العظمی خویی (ره)” صوت – 26 جلسه
نشست علمی “ملاک اعتبار حدیث” صوت + متن
دوره آموزشی ویژگیهای حوزه حدیثی قم – صوت – 29 جلسه
همیشه اولین نفر باشید! برای اطلاع از آخرین تخفیفها و جدیدترین کالاها در خبرنامه ثبتنام کنید.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.