فهرست کتاب
سخنی با خواننده 15
مقدمه 17
مفاهیم و کلیات
1. تعریف جریان 19
2. تعریف مدرسه 20
3. تعریف مکتب 21
4. تعریف مذهب 22
5. تعریف فرقه 23
6. تعریف دوره 24
7. تعریف طور و تطوّر 25
8. علل پیدایش 27
طور یکم: شکل گیری جریانهای سیاسی
الف) پیدایش جریانهای سیاسی 40
1. جریان مومنان 42
2. جریان منافقان 44
ب) علل پیدایش جریانهای سیاسی 46
طور دوم: تبدیل جریانهای سیاسی به جریانهای اعتقادی
الف) تبدیل جریانهای سیاسی منافقان به جریانهای اعتقادی 57
ب) علل و بسترهای تبدیل جریانهای سیاسی به جریانهای اعتقادی 59
1. قدرت طلبی و تحکیم پایههای قدرت 60
2. مصلحت اندیشی 62
3. ضعف در فهم برخی از اصول 63
ج) روش و ابزار تبدیل جریانهای سیاسی به جریانهای اعتقادی 64
1. استفاده از قرآن بر علیه قرآن 64
2. به دست گرفتن تولیت قرآن 65
3. منع کتابت و نقل حدیث 66
4. تحریف، تغییر و جعل احادیث 68
5. ایجاد مراجع دینی جدید 70
6. بهره گیری از تورات و انجیل 71
7. استفاده از قصهگوها 73
طور سوم: مدرسهای شدن (آکادمیک شدن) جریانهای اعتقادی
الف) مدارس حجاز 82
1. حلقههای درسی مدافع خلافت در مدینه 84
2. حلقههای درسی شیعیان وصایتی 90
3. حلقههای درسی مکه و طائف 93
ب) مدارس شام 96
ج) مدرسه عراق 113
1. مدارس کوفه 113
2. مدارس بصره 134
جمعبندی 147
طور چهارم: تبدیل حلقههای درسی به مکاتب کلامی
الف) تعریف مکاتب کلامی کلاسیک 152
ب) ویژگیهای مکاتب کلامی کلاسیک 153
ج) علل پیدایش مکاتب کلامی کلاسیک 155
د) آشنایی با مکاتب کلامی کلاسیک 159
1. مکتب حروریّه 163
2. مکتب مرجئه 165
3. مکتب جبریه 167
4. مکتب قدریه 167
5. مکتب جهمیه 170
6. مکتب اعتزال 172
7. مکتب کیسانیه 177
8. مکتب زیدیه 179
هـ) دیدگاه اهل بیت: درباره مکتب سازیهای یاد شده 181
طور پنجم: تبدیل مکاتب به فرقههای اعتقادی
الف) علل و بسترهای عمومی تبدیل مکتب به فرقه 189
ب) آشنایی با اولین مکاتب تبدیل شده به فرقه 192
1. فرقه اَباضیه 192
1-1. علل و زمینههای پیدایش فرقه اَباضیه 192
2-1. باورهای اعتقادی اباضیه 195
2. فرقه اهل حدیث (عامه) 198
1-2. علل و زمینههای پیدایش اهل حدیث 199
2-2. باورهای اعتقادی اهل حدیث 202
3. فرقه معتزله 204
1-3. علل و زمینههای پیدایش معتزله 204
2-3. باورهای اعتقادی معتزله 206
4. فرقه زیدیه 210
1-4. شاخه اول: زیدیه دعوتی و علل پیدایش آن 210
2-4. شاخه دوم: زیدیه امامتی و زمینهها و علل پیدایش آن 212
طور ششم: تکثیر و انشعاب فرقهها و پیدایش خرده مکاتب کلامی
الف) اختلافهای فقهی و پیدایش خرده فرقه 220
1. مذهب حنفیه 221
2. مذهب مالکی 223
3. مذهب شافعی 224
4. مذهب حنبلیه 225
ب) اختلافهای کلامی و پیدایش خرده فرقهها 227
ج) اختلاف در تعیین مصداق امام و پیدایش خرده فرقهها 230
1. فطحیه 232
2. واقفیه 232
3. اسماعیلیه 233
1-3. تاریخ پیدایش 233
2-3. عوامل پیدایش 236
4. قرمطیه 240
د) اختلاف در ویژگیهای رهبران دینی (غلوّ) و پیدایش خرده فرقهها 242
1. دوره غلو فردی 244
2. دوره جریانهای غالی 245
3. دوره شبه فرقههای غالی 249
هـ) اختلافات ناشی از تعامل با علوم و فرهنگ وارداتی و پیدایش خرده مکاتب و شبه فرقهها 249
1. نقش علوم و فرهنگ وارداتی در پیدایش خرده مکاتب و شبه فرقهها 249
2. درگاههای ورود میراث تمدن هلنی در میان تمدن مسلمانان 251
1-2. درگاه شرقی ورود علوم و فرهنگ غیر اسلامی (خراسان) 252
شاهد اول: تاسیس دولت یونانی باختر در شرق خراسان 253
شاهد دوم: لقب پادشاهان منطقه اشروسنه و فرغانه 256
شاهد سوم: کتابهای فلسفی فرستاده شده از خراسان 257
شاهد چهارم: سوالهای پرسیده شده از امام رضا7 در خراسان 259
شاهد پنجم: بلخ زادگاه فلاسفه اسلامی 260
1. ابونصر فارابی 263
2. ابوعلی سینا 264
شاهد ششم: آمیختگی اسماعیلیه با فلسفه در شرق 265
شاهد هفتم: ظهور اولین مکاتب صوفیه در خراسان 265
2-2. درگاه مرکزی ورود میراث تمدن هلنی در میان مسلمانان (عراق و شامات) 267
3-2. درگاه غربی ورود علوم و فرهنگ غیر اسلامی (اندلس و مغرب) 273
1-3-2. دوره حکمرانی بنی امیه (از 92 تا 422ق) 273
2-3-2. دوره ملوک الطوایفی اول (از 422 تا سال 484ق) 276
3-3-2. دوره دولت مرابطون (484 تا 535ق) 278
4-3-2. دوره ملوک الطوایف دوم (از سال 535 تا 565ق) 280
5-3-2. دوره دولت موحدون (از 565 تا 620ق) 280
6-3-2. دوره ملوک الطوایفی سوم (از سال 620 تا 645ق) 290
4-2. ویژگیهای متخصصان علوم یونانی در اندلس 291
طور هفتم: تجمیع و ایجاد انحصار در فرقهها
الف) راهکارهای سیاسی برای ایجاد انحصار 299
1. ایجاد انحصار و تجمیع فرقهها از سوی مهدی عباسی 299
2. تلاش مامون برای تجمیع آراء 302
3. تلاش متوکل برای ایجاد انحصار 303
4. انحصار مذهبی از سوی القادر بالله (م 422ق) 304
ب) راهکارهای آموزشی برای ایجاد انحصار 308
ج) راهکارهای اداری برای ایجاد انحصار 313
طور هشتم: اصلاح مذاهب و پیدایش فرقههای جدید
الف) اصلاح دیدگاههای اعتقادی مذهب حنفی از سوی ابوجعفر طحاوی 321
ب) اصلاح دیدگاههای اعتقادی مذهب حنفی از سوی ماتریدی و پیدایش ماتریدیه 323
ج) اصلاح دیدگاههای اعتقادی مذهب حنبلی از سوی ابوالحسن اشعری و پیدایش اشعریه 327
طور نهم: اختلاط و آمیختگی
الف) عرصههای اختلاط و آمیختگی 334
1. اختلاط در مبانی و مبادی 335
2. اختلاط در روش و شیوه 341
3. اختلاط در مسائل 346
ب) بسترها و علل اختلاط و آمیختگی 351
طور دهم: افول برخی از فرقههای کلامی
الف) علل کلی ضعف، افول و انحلال فرقهها 357
1. عوامل سیاسی 358
2. عوامل اعتقادی 358
3. عوامل فرهنگی 360
4. عوامل اجتماعی 360
ب) فرقههای افول کرده 361
1. قدریه 361
2. مرجئه 362
3. جهمیه 363
4. کیسانیه 364
5. خوارج 364
6. واقفیه 365
7. کرّامیه 366
8. اسماعیلیه 368
9. معتزله 373
طور یازدهم: رکود و استمرار
الف) زمینهها و عوامل کلی رکود 386
1. زمینهها و عوامل سیاسی 386
2. زمینهها و عوام
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.